ทำไมเราต้องสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัย
เผยแพร่เมื่อ 27/3/2567
เขียนโดย คุณอภิวัฒน์ สุนทรมิตรภาพ
ผู้เชี่ยวชาญความปลอดภัย และที่ปรึกษาอิสระ
ทำไมเราต้องสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัย
การสร้างความปลอดภัยให้แข็งแรงและยั่งยืน ก็เหมือนกับการสร้างบ้านต้องเริ่มจากการสร้างฐานที่แข็งแรงมาก่อน ถึงจะต่อยอดขึ้นข้างบนได้ พื้นฐานของความปลอดภัยที่แข็งแรงก็คือ การสร้างให้เป็นวัฒนธรรมไม่ใช่เป็นแค่กิจกรรมหนึ่ง วันนี้เราจะเรียนรู้เรื่องการสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยซึ่งจะขอแบ่งเป็นหลายมิติคือ
1. ผลลัพธ์ (outcome) จากความปลอดภัยที่ได้รับไม่เพียงแค่สำหรับตนเอง
2. ความสัมพันธ์ของความเป็นผู้นำ, พฤติกรรม และวัฒนธรรมความปลอดภัย
3. การสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยในการทำงานให้ยั่งยืน
ผลลัพธ์ (outcome) จากความปลอดภัยที่ได้รับไม่เพียงแค่สำหรับตนเอง
การทำงานในสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยไม่เพียงแค่มีประโยชน์ต่อบุคคลเท่านั้น แต่ยังมีผลกระทบที่มีประโยชน์ต่อองค์กร และสังคมโดยรวม โดยเฉพาะในยุคที่เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อมการทำงานเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว มาดูว่าการทำงานปลอดภัยมีประโยชน์อย่างไรบ้าง:
สุขภาพและความปลอดภัยของพนักงาน: การมีการทำงานในสภาพแวดล้อมและพฤติกรรมที่ปลอดภัยช่วยลดความเสี่ยงในการบาดเจ็บหรือเกิดอุบัติเหตุในที่ทำงาน ซึ่งส่งผลต่อสุขภาพและความเป็นอยู่ของพนักงานในที่ทำงานอย่างตรงไปตรงมา
เพิ่มผลผลิต: สภาพแวดล้อมและพฤติกรรมที่ปลอดภัยช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดสูญเสียในการผลิตหรือการทำธุรกิจ ทำให้การทำงานเป็นไปอย่างเสถียรและมีประสิทธิภาพมากขึ้น
ลดค่าใช้จ่าย: การลดอุบัติเหตุหรือการเสียหายในที่ทำงานจะช่วยลดค่าใช้จ่ายในการซ่อมแซมและรักษาสถานที่และอุปกรณ์ ทำให้องค์กรมีความสามารถในการอนุรักษ์ทรัพยากรทางการเงินได้มากขึ้น
สร้างภาพลักษณ์ขององค์กร: การทำงานในสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยช่วยสร้างภาพลักษณ์ขององค์กรที่ดูแลและใส่ใจถึงความปลอดภัยและสุขภาพของพนักงานในระดับสากลไม่มีนักลงทุนคนไหนอยากเสี่ยงกับการลงทุนที่มีอุบัติเหตุสูง
สร้างสังคมที่ยั่งยืน: การทำงานปลอดภัยมีผลต่อครอบครัวพนักงานและสังคมโดยรวม เนื่องจากมีการลดอุบัติเหตุและการบาดเจ็บในที่ทำงาน ทำให้มีการลดความเสี่ยงในสังคมและสร้างสภาพแวดล้อมที่เป็นมิตรแก่การทำงานและการดำเนินชีวิตของประชากรทั่วไป
ดังนั้น การทำงานปลอดภัยมีผลกระทบที่กว้างขวางและประโยชน์อย่างมากไม่เพียงแค่สำหรับตนเอง แต่ยังส่งผลต่อองค์กรและสังคมโดยรวมด้วย ดังนั้น การสร้างและส่งเสริมวัฒนธรรมความปลอดภัยในที่ทำงานควรเป็นพื้นฐานที่ทุกองค์กรควรมีการใส่ใจและพัฒนาต่อไป
ความสัมพันธ์ของความเป็นผู้นำ, พฤติกรรม และวัฒนธรรมความปลอดภัย
ผู้นำ (ซึ่งไม่ได้จำกัดเฉพาะพนักงานที่มีตำแหน่งสูงเท่านั้น) ในที่ทำงานมีบทบาทสำคัญ ในการสร้างและส่งเสริมวัฒนธรรมความปลอดภัยภายในองค์กร ผู้นำไม่เพียงแค่ต้องมีทักษะ และความรู้ทางวิชาชีพที่เกี่ยวข้องกับความปลอดภัย แต่ยังต้องมีความคุ้นเคยกับพฤติกรรมที่ส่งเสริมให้เกิดวัฒนธรรมความปลอดภัยที่มั่นคงและยั่งยืนในองค์กร
พฤติกรรมของผู้นำ (leadership behavior) มีผลต่อวัฒนธรรมความปลอดภัยอย่างมาก การแสดงพฤติกรรมที่ดีต่อความปลอดภัย เช่น การให้ความสำคัญกับความปลอดภัยในทุกๆ กระบวนการทางธุรกิจ การส่งเสริมการปฏิบัติงานที่ปลอดภัย และการสนับสนุนการฝึกอบรมเพื่อเพิ่มความคิดระวังในเรื่องของความปลอดภัย มีผลต่อการเสริมสร้างวัฒนธรรมที่เน้นความปลอดภัยอย่างยั่งยืนในองค์กร ตัวอย่างเช่น ผู้นำที่เข้าใจร่วมกิจกรรม และสนับสนุนมาตรการความปลอดภัยโดยตรง โดยให้เวลา และทรัพยากรที่เหมาะสม ในการดำเนินการเกี่ยวกับความปลอดภัย และสร้างวัฒนธรรมที่ให้ความสำคัญกับการรายงานความเสี่ยง และเหตุการณ์ที่เกี่ยวข้องกับความปลอดภัย ทำให้พนักงานรู้สึกว่ามีการสนับสนุนและเชื่อมโยงกับความเห็นที่เกี่ยวกับความปลอดภัยของพวกเขา พนักงานเองก็ซึมซับภาวะผู้นำและนำไปปฏิบัติต่อ
นอกจากนี้ การสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัย ยังเกี่ยวข้องกับการสร้างสภาพแวดล้อมที่เปิดกว้างสำหรับการเรียนรู้ และการพัฒนา ผู้นำควรสร้างโอกาสให้ทุกคนมีส่วนร่วมในกระบวนการดังกล่าว เช่น การสร้างทีมงานที่มีความหลากหลายทางวัฒนธรรม (diversity) และความสามารถที่ต่างกัน ซึ่งจะส่งเสริมการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น (ผ่านBBS, personal contact, feedback) และประสบการณ์ในเรื่องของความปลอดภัย ทั้งนี้ เพื่อให้เกิดการเรียนรู้ และการพัฒนาที่ต่อเนื่องในด้านความปลอดภัยในองค์กร
ความสัมพันธ์ระหว่างความเป็นผู้นำ, พฤติกรรม และวัฒนธรรมความปลอดภัย มีความสำคัญอย่างมากในการสร้างและส่งเสริมวัฒนธรรมความปลอดภัยในองค์กร การแสดงพฤติกรรมที่ดีจากผู้นำ จะส่งเสริมวัฒนธรรมที่ให้ความสำคัญกับความปลอดภัยอย่างยั่งยืน (leading by good example) และสร้างสภาพแวดล้อมที่เปิดกว้างสำหรับการเรียนรู้ และการพัฒนาในด้านความปลอดภัยในองค์กร ดังนั้น การสนับสนุน และส่งเสริมการทำงานร่วมกันระหว่างผู้นำ และพนักงานทุกคน (safety relationship) เป็นสิ่งสำคัญในการสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยที่มั่นคงและยั่งยืนในองค์กร
วิธีการสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยในการทำงานให้ยั่งยืน
การประกอบการทำงานในสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในปัจจุบัน เพราะการปฏิบัติงานในสภาพที่ไม่ปลอดภัยอาจส่งผลเสียต่อสุขภาพและความปลอดภัยของพนักงาน แต่การสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยไม่ใช่เพียงแค่การให้คำสั่งหรือนโยบายที่ทำให้มีความปลอดภัย แต่เป็นการสร้างผู้นำและพัฒนาสภาะแวดล้อมไปพร้อมๆกันอย่างต่อเนื่องจนเป็นนิสัยของคนในองค์กร
เริ่มต้นด้วยการเข้าใจความสำคัญของวัฒนธรรมความปลอดภัย ซึ่งเป็นการมองว่าความปลอดภัยไม่ใช่เรื่องของทีมงานด้านความปลอดภัยเพียงอย่างเดียว แต่เป็นเรื่องของทุกคนในองค์กร การเริ่มต้นจากการสร้างสภาพแวดล้อมที่เปิดกว้างสำหรับการแก้ไขปัญหาและรับฟังความคิดเห็นเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้ทุกคนรู้สึกว่าพวกเขามีส่วนร่วมในการพัฒนาและปรับปรุงมาตรการความปลอดภัย
จากนั้นการให้ความสำคัญกับการฝึกอบรมและการเข้าใจความเสี่ยงในการทำงาน การเชื่อมโยงการศึกษาความปลอดภัยกับการปฏิบัติจริงในการทำงานจะช่วยเสริมสร้างความตระหนักรู้และความเข้าใจในเรื่องของความปลอดภัย ซึ่งจะช่วยเสริมสร้างวัฒนธรรมที่ให้ความสำคัญกับการปฏิบัติงานอย่างปลอดภัยในทุกๆ ระดับ
นอกจากนี้ยังต้องมีการสร้างเครื่องมือ นวัตกรรมและทรัพยากรที่เหมาะสม เช่น การใช้เทคโนโลยีในการตรวจสอบความปลอดภัยของข้อมูลและระบบ การเตรียมความพร้อมในกรณีฉุกเฉินและการตอบสนองที่เร็วกว่า ซึ่งทั้งหมดนี้จะช่วยเสริมสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยที่มั่นคงและยั่งยืนในองค์กร
สรุปการสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยในการทำงานไม่เพียงแค่เป็นเรื่องของนโยบายและมาตรการเท่านั้น แต่เป็นการสร้างความตระหนักรู้และความเข้าใจในเรื่องของความปลอดภัยในทุกๆ ระดับของพนักงาน การให้ความสำคัญกับการฝึกอบรมและเชื่อมโยงการศึกษากับการปฏิบัติจริงจะเป็นประเด็นสำคัญในการสร้างวัฒนธรรมนี้ ด้วยการใช้เครื่องมือและทรัพยากรที่เหมาะสม และการเตรียมความพร้อมในกรณีฉุกเฉิน เราสามารถสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยที่มั่นคงและยั่งยืนในองค์กรได้ในที่สุด “พื้นฐานการสร้างวัฒนธรรมคที่สำคัญคือสร้างผู้นำให้กับองค์กร”
